Stress
Aan en gaan
05
sep
sep
SYMPATISCH EN PARASYMPATISCH ZENUWSTELSEL
Je sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel. Of zoals ik altijd zeg. Je lichaam kent grofweg twee standen: je sympatische kant oftewel je aan & gaan staat (maakt niet uit of dit fysiek of mentaal is) en je parasympatische modus oftewel je rest & herstel stand. In de actie of sympatische kant gaat de energie naar je ogen, je concentratie en focus, je ademhaling, je hart voor je bloedsomloop en je lever voor het vrijmaken van energie. Je spieren gebruiken deze energie en hebben wat meer spanning. Je vertering doet een stapje terug en ook je geslachtsorganen bewaren hun taak voor later. Mocht je je afvragen wat het laatste plaatje voorstelt, het is een baarmoeder met eierstokken.
In je parasympatische staat van zijn, de rust modus, gaat je focus achteruit, je ademhaling wordt rustiger, je hartslag lager, er wordt niet zo veel energie uit je lichaam vrijgemaakt en je vertering kan makkelijker plaatsvinden. Dit is een ideale staat om in te slapen. En dé staat waarin je het beste herstelt van een ziekte, trauma of blessure. Daarom is het goed om wat rustiger aan te doen als je te gek of te veel gedaan hebt of als je gewond bent.
Normaal gezien is het normaal dat je dag, je week, je werk, school en je sport allemaal een natuurlijke balans hebben tussen je parasympatische en je sympatische staat van zijn. Dan blijf je vitaal, behoud je veerkracht om van alles aan te kunnen en ontwikkel je geen klachten. Dan heb je zoals ik dat noem de basis in balans.
STRESS
Door verschillende redenen kan er te veel activiteit (arousal) zijn in het zenuwstelsel. En je bent te weinig in je parasympatische staat van zijn. Dat betekent dat je lichaam voortdurend in een toestand van alertheid is en er daarom geen gelegenheid is voor herstel. Zo’n situatie kan ontstaan door overmatige lichamelijke of mentale inspanning zonder rust tussendoor. Maar ook doordat in de binnenkant van je lichaam (hartslag, bloeddruk, diabetes, overgewicht, metabool syndroom, cyclusproblemen, hormonale dysbalans en ga zo maar door) de balans verstoord kan zijn. Simpel gezegd wanneer de basis van bewegen, adem, slaap, immuunsysteem, voeding en stress uit balans is. Dan raakt ook de balans tussen het sympathisch en het parasympatisch zenuwstelsel zoek.
Idealiter overheerst in rust het parasympatisch zenuwstelsel. Dat hebben je lichaam en brein nodig om te herstellen. Training is alleen effectief als er tussentijds voldoende tijd voor herstel of supercompensatie. Supercompensatie is wanneer het lichaam zich na rust herstelt tot boven het eerdere niveau. Dit is het geval bij fysieke én mentaal trainen, dus ook bij concentreren of iets leren. Alleen maar ingespannen leren en weinig ontspannen tussendoor, geeft dan ook niet altijd de beste resultaten.
Bewegen heeft een gunstig effect op de balans tussen het sympathisch zenuwstelsel en het parasympatisch zenuwstelsel.
Sympatisch of parasympatisch?
Hoe weet je nu of je sympatisch en parasympatisch bent…? Dat heeft te maken met verschillende factoren en is niet heel zwart wit. Zo kun je rust nemen, maar niet in parasympatische staat zijn. Of je kunt heerlijk actief zijn en maar totaal relax.
Je ziet hierboven drie verschillende staten van zijn. En je ziet dat iedere staat van zijn een invloed heeft op hoe je biologie functioneert. Het verbaast je misschien hoeveel effect elke staat van zijn heeft op je lijf.
Je kunt je dan ook goed voorstellen dat de rode, oranje en blauwe staten van zijn níet bedoeld zijn om langdurig in te verkeren. Het zal bijdragen aan het ontwikkelen van klachten.
In welke staat van zijn ben jij?
Misschien begin je te herkennen wat fight, flight, freeze en flow zijn en wanneer jij in welke staat van zijn bent. Het liefst zijn je lichaam en brein in dezelfde staat. Dus wanneer je lekker bezig bent voor school of werk, dat je lijf gefocust is. Wanneer je keihard aan het knallen bent voor sport, dat je lijf ook AAN is en wil meewerken zonder klachten of pijn!
Wanneer je staat van zijn in je brein niet klopt met je staat in je lijf, kan dit klachten geven. De meest gekke klachten: buikpijn, slecht slapen, strakke spieren zonder blessure, benauwdheid, hoofdpijn, kort lontje, hang naar snoep, zoet, vet, zout of chocolade, pijn zonder duidelijke reden om maar eens wat te noemen. Dit hoeft niet veroorzaakt te worden door direct aanwijsbare stress of problemen, maar kan er gewoon ingeslopen zijn. Je adem kan uit balans zijn, je houding kan niet optimaal zijn, soms komt het door je ritme, door hoe je slaapt of door wat je eet. Het kan ook te maken hebben met een beetje perfectionisme of niet kunnen stoppen. Kun jij deze staten van zijn herkennen én kun je schakelen tussen de een en de ander en ook weer terug naar groen?!
